කඩුල්ල

                ජීවිතයට වැට බඳින මාරයා ඩෙංගු

මොහොතක් සිතන්න 

    මෙරට පවතී තිස් අවුරුදු යුධ්දයටත් වඩා මරණ බිය ඇති කරමින් ව්‍යසනයක් නිර්මාණය කිරීමට ඩෙංගු රෝගයට හැකිවිය .අද වනවිට ඩෙංගු උණ රෝගය දිවයිනේ දිස්ත්‍රික්ක 12ක් පුරා පැතිර යමින් තිබේ .ලංකාවේ වාහක රෝග අතර ඩෙංගු ලයිස්තුවේ  ඉහලින්ම සිටින වාහක රෝගයකි.ජාතික ඩෙංගු මර්දන ඒකකයේ නවතම වාර්තා කිරීම් වලට අනුව ගෙවුණු මාස කිහිපය තුළ මෙරට ඩෙංගු රෝගීන් 90 ,000 ක් වාර්තා වී ඇත.මෙම කුඩා මඳුරුවා මාස හයක් පුරාවට මෙරට ජන ජීවිතය උඩු යටිකුරු කරමින් ජීවිත බිලිගනිමින් සිටී. ලෝක තත්වය සලකා බලන විට යුරෝපා හා ආසියානු රටවල් ද ඇතුළුව රටවල් විශාල ප්‍රමාණයක පැතිර යමින් තිබේ.දියුණු යුරෝපා රටවල් සාර්ථක ක්‍රමවේද යොදා ගනිමින් තත්වය පාලනය කළ ද බිලියන 2.5 ක පමණ ජනතාවක් වෙසෙන දකුණු හා ගිනිකොනදිග ආසියානු රටවල් සියයක පමණ ඩෙංගු උණ හා ඩෙංගු රක්තපාත උණ පැතිර යාමේ අවදානමක් මතුව තිබේ.ලෝකවාසී ජනතාවද සිටින්නේ අවදානම් තත්වයක ය .  මෙහි වරද ඇත්තේ ඩෙංගු මදුරුවා අත නොව මදුරුවන්ට වාසස්ථාන සපයන අප අතම ය.

       ඩෙංගු රෝගය වය්රසයක් මගින් ඇති කරන රෝගයකි.දැනට මෙරට මදුරු වර්ග 140ක් පමණ සිටියත් ආසාධිත ඊඩිස් ඊජිප්ටයි හා ඊඩිස් අල්බෝපික්ට්ස් යන මදුරු දෙවර්ගයේ ගැහැණු මදුරුවන්  රෝග වාහකයන් ලෙස ක්‍රියා කරයි.ඩෙංගු රෝගය කිසිසේත්ම එක් රෝගියෙකුගෙන් තවත් රෝගියෙකුට බෝ  නොවේ.නමුත් මදුරුවාගේ ශරීරය තුලට ඩෙංගු වයිරසය ඇතුළු වන්නේ ඩෙංගු රූගියෙකුගේ ශරීරයෙන් රුධිරය උරා බොන අවස්ථාවේදීය .වයිරසය ශරීර ගතවී සතියකින් පමණ තවත් පුද්ගලයෙකුට වෛරසය බෝ කළ හැකි මට්ටමට මදුරුවා ආසාධිත තත්වයට පත්වේ.එවැනි මදුරුවෙක් නිරෝගී පුද්ගලයෙකුට දෂ්ට කළ විට ඩෙංගු වයිරසය ඔහුගේ හෝ ඇයගේ රුධී රයට එක්  වේ . රෝගය බෝ වීමේදී ප්‍රධාන වශයෙන් den1,den 2 ,දෙන3 ,දෙන4 ලෙස  වෙනස් ආකාරයේ වයිරස හතරක් ලෙස ක්‍රියා කරයි.තත්වය මේ තරම් සංකීර්ණ වී ඇත්තේ ද මේ නිසා ය .නමුත් රෝගය සීඝ්‍රයෙන් ව්‍යාප්ත වන්නේ මදුරු ගහණය වැඩි වීම හේතුවෙනි.  

      පළමු වරට මෙරට රසායනාගාර පර්යේෂණ මගින් ඩෙංගු යයි සහතික කළ රෝගීයෙකු  පිලිබඳ වාර්තා වුයේ 1962 වසරේදීය .1965 -1966 වසර වලදී ඩෙංගු වසංගත තත්වයක් වාර්තා වුවද ඩෙංගු රක්තපාත රෝගීන් සිටියේ කිහිප දෙනෙකි.නමුත් 1970-1980 දශක වනවිට ක්‍රමක්‍රමයෙන් ඩෙංගු රෝග ව්‍යාප්තිය වැඩි වී ඇති අතර ඩෙංගු වසංගත තත්වයක් ද ඇතිවූ බව වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනය කළ පර්යේෂණ වලින් තහවුරු වී තිබේ .ඩෙංගු වයිරස කාණ්ඩ හතරම මෙරට පැතිර ගියත් පළමුවරට 1989-1990 කාල වකවානුවේදී 3 වන වයිරස් කාණ්ඩය නිසා ඩෙංගු රක්තපාත හා ඩෙංගු කම්පන සහිත වසංගත තත්වයක් වාර්තා විය .මෙය වසර කිහිපයක් තුළ කෙතරම් ඉක්මනින් ව්‍යාප්ත වුවේ ද කිවහොත් 1996 වසර වනවිට ඩෙංගු රෝගය අනිවාර්යෙන්ම දැනුම් දිය යුතු රෝග ලැයිස්තුවට එකතු කරන ලදී.ඒ අතර වඩාත් ත්‍රීව ඩෙංගු රක්තපාත හා කම්පන තත්ත්ව සහිත වූ වසංගත තත්වයන් ලංකාව තුළ වාර්තා විය .

           වර්තමානය වනවිට වසර පුරාම ඩෙංගු වයිරසය ක්‍රියාත්මක වේ.ප්‍රජා වෛද්‍ය විශේෂ ප්‍රසිලා සමරවීර මහත්මිය පවසන ආකාරයට මේ වනවිට දිවයිනේ කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය ඇතුළුව බස්නාහිර පළාත පුත්තලම ගාල්ල මාතර යාපනය මහනුවර යන ප්‍රදේශවල ඩෙංගු රොගීන් වැඩි පරමානයක් වාර්තා වී ඇත.2016 වසරේදී රෝගීන් 55000 ක් වාර්තා වී ඇත .එය වාර්තා වූ වැඩිම ඩෙංගු රෝගීන් ප්‍රමාණය ලෙස සලකනු ලැබුවද මේ වසරේදී එම ප්‍රමාණය ද අභිබවමින් රෝගීන් 90000 දහසකට බලපෑම් කිරීමට තරම්  ඩෙංගු මදුරුවා මෙරට තුළ ව්‍යාප්ත වී තිබීම තවත් ඩෙංගු මරණ ඇති වීමට මුලාරම්භයක් පමණි. සාමාන්යෙන් ඩෙංගු රෝග වාහකයාගේ හැසිරීම අනුව වසරේ මැයි සිට ජුලි දක්වා නිරිතදිග මෝසම අතරදී ද වසර අග ඔක්තෝම්බර් සිට ජනවාරි දක්වා කාලයේදී ඊසාන දිග මෝසම් වැසි ආශ්‍රිත කාලයේදී වැඩි ක්රියාකාරීත්වයක් පෙන්නුම් කරයි.

               වඩාත් වදගත් වන්නේ රෝගය වැළදුණු පසු පිළියම් යෙදීමට වඩා පුඋර්ව සුඋදානම මගින් රෝගය වලක්වා ගැනීමයි.අවදානමට පෙර සුදානම ඩෙංගු රෝගය කෙරෙහිද ඉතා වැදගත් වේ.ඇතිවී තිබෙන අවදානම් සහගත තත්වය මත ඩෙංගු මර්දනය කිරීමට විවිධ ක්‍රම ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතී . ඩෙංගු රෝගියෙකු වාර්තා වූ වහාම තවත් රෝගීන් එම ප්‍රදේශයෙන් වාර්තා වී තිබේ නම්   පැය විසිහතරක් ඇතුළත අදාළ ප්‍රදේශය දුමායනය කිරීම සිදුවේ .අවට ප්‍රදේශයේ සිටින මදුරුවන් විනාශ කිරීම මෙහි අරමුණ වී ඇත.ජාතික ඩෙංගු මර්ධන ඒකකය මගින් මේ පිලිබඳ  විවිධ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතී.මෙරට ඩෙංගු රෝගය සම්බන්දයෙන් එම ඒකකය සක්‍රීයව ක්‍රියාත්මක වේ.ඔස්ට්‍රේලියාව සහ සිංගප්පුරුව වැනි දියුණු රටවල නව ජිව පාලන ක්‍රමවීදයකින් බැක්ටීරියාවක් යොදාගන  මදුරු ගහනය පාලනය කිරීම සිදු කරයි.මෙයbti බක්ටෙරියාව මෙන් නොවුව   ස්වාභාආවිකවම කෘමීන්ගේ ශරීරයේ අඩංගු  බැක්ටීරියා විශේෂයක් වන අතර ඊඩිස් ගනයේ මදුරුවෙකුට බැක්ටීරියාව ඇතුල් කිරීම මගින් ඩෙංගු වයිරසය මදුරුවා තුළ ක්‍රියාත්මක නොවන තත්වයකට පත්වේ.නමුහ් මෙඅ දිගුකාලීන ක්‍රමවීදයකි. දැනට මෙරට ප්‍රධාන මදුරු මර්දන ක්‍රම කිහිපයක් ක්‍රියාත්මක වේ .ඒ යටතේ සිදුවන පරිසර කළමනාකරණය තුලින් පරිසර තත්ත්ව සංශෝදනය මදුරුවන් හා ගැටීම අවම කිරීම ප්‍රජාවගේ හැසිරීම වෙනස් කිරීම සිදුවේ.ලෝකයේ වඩාත් ප්‍රචලිත ජීව විද්‍යාත්මක ක්‍රම මගින් කීටයන් පාලනය කිරේම ද දැනට බහුලව සිදුවේ.එය වඩාත් හිතකාමී ක්‍රමවේදයක් වන්නේ ස්වාභාවිකවම කීටයන් පාලනය කළ හැකි බැවිනි.මදුරු කීටයන් ආහාරයට ගන්නා සතුන් හෝ ඔවුන්ගේ ක්‍රියාවලිය අඩපන කරන සතුන් භාවිත කරන අතර ගප්පි නලහදයා වැනි කීට භක්ෂක සතුන් ජාල ටැංකි වලට යෙදීම බහුලව සිදුවේ.රසායනික ද්‍රව්‍ය යෙදීමෙන් මදුරුවන් පාලනය කිරීම අත්‍යවශ්‍යම අවස්තාවකදී හැර නිතර නිතර භාවිත නොවේ.මෙරට දැනට වැඩිහිටි මදුරුවන් මර්ධනය කිරීම  සඳහා රසායන  ද්‍රව්‍ය අවකාශයට එක කිරීම  සිදු කරයි.

ම ක්‍රම මගින් විද්‍යාත්මකව මදුරුවන් පාලනය කිරීමට අවකාශය සලසා ගත හැකි වුවද  එය කොතෙක් දුරට රෝගය පාලනය කිරීමට සමත් වී  තිබේ ද යන්න ගැටලුවකි.

        මේ සඳහා වන ප්‍රමුහ්කතම අවශ්‍යතාවය මතු වන්නේ මෙහිදීය . ප්‍රජා විශේෂ වෛද්‍ය ප්‍රසිලා සමරවීර මහත්මිය පවසන ආකාරයට මදුරු ගණත්වය අඩු කළ යුතු යයි  දැනුම්වත් වී සිටිය ද ප්‍රජාව තුළ එය කෙතරම් දුරට ඉටුවී තිබෙනවාද යන්න දැනට රෝගය පාලනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් මතු වී ඇති ප්‍රධාන ගැටලුවයි.ලාංකික ප්‍රජාව මෙම උවදුරෙහි භයානක බව හා ඒ සම්බන්ධයෙන් තමාට ඇති සමාජ වගකීම හඳුනා ගැනීම ප්‍රධාන අවශ්‍යතාවය වී ඇත.නමුත් මෙරට ඩෙංගු පාලනය සම්බන්දයෙන් ඉටුවී නැත්තේ ද ප්‍රජාවගේ ස්වය සහභාගීත්වය නොමැතිකමයි.බොහෝ පිරිස් ඩෙංගු රෝගය ගැන හෝ එහි භයානක බවත් රෝගයේ  ස්වභාවය පිළිබඳත් නොදනී.රෝග ලක්ෂණ මතු වුවද ප්‍රතිකාර නොගනෙම නිසා වැඩි පිරිසක් මරණයට පත්වේ.ජාතික ඩෙංගු මර්දන ව්‍ඒකකයේ ජාතික සම්බන්දීකාරක හසිත තිසේරා මහතා පවසන්නේ අත් බෙහෙත් හා වෙනත් ප්‍රතිකාර කිරීම නිසා අනිසි ප්‍රතිපල ඇති විය හැකි බවයි.නිවැරදිව රෝගය හඳුනාගෙන රජයේ රෝහලක් තුළ ප්‍රතිකාර වලට යොමු වීමෙන් සංකූලතා වලක්වා ගත හැකිය.එය ඩෙංගු රෝගයෙන් මිදීම සඳහා ගතයුතු වැදගත් තීරණයකි.වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සංදහාඅ යොමු වීමේදී තරුණ පිරිස් ඒ සඳහා යම් මැලිකමක් දක්වනු පෙනේ. නමුත් ඩෙංගු මාරයාට වයස ඉලිබඳ ගැටළුවක් නොමැත.මේ වනවිට ඩෙංගු මරණ ප්‍රතිශතයදක්වා  සියයට 0.3  පහළ ගොස් තිබුන ද මියගිය ඩෙංගු උණ රෝගීන් අතර වයස අවුරුදු 5-19 අතර පිරිස 19%ක් ද වයස අවුරුදු 4ට අඩු දරුවන් 15% ක් ද වයස අවුරුදු 15-45 ත් අතර පුද්ගලයන් 15% ක් ද අවුරුදු 45 ට වැඩි වයස්ගත වුවන් 76% ක් ද වාර්තා වී ඇත

 වඩාත් වදගත් වන්නේ රෝගය වැළදුණු පසු පිළියම් යෙදීමට වඩා පුඋර්ව සුඋදානම මගින් රෝගය වලක්වා ගැනීමයි.අවදානමට පෙර සුදානම ඩෙංගු රෝගය කෙරෙහිද ඉතා වැදගත් වේ .මේ සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ ප්‍රජාවගේ සහභාගේත්වය හා දැනුවත් භාවයයි.සාම සිකුරාදා දිනයක්ම හෝ සතියකට එක දිනයක් තම වටපිටාව පිරිසිදු කිරීම සඳහා යොදාගත යුතුය.තමතමන් ස්වයං ක්‍රියාත්මක වීමක් වන විට පොදුවේ සමස්ත පරිසරයම පිරිසිදුවේ.ඩෙංගු මදුරුවන්ට වාසස්ථාන සැපයීම මදුරු ගහනය වැඩි වීමට බලපාන ප්‍රධාන කරුණකි.මෙහිදී කසළ නිසි පරිදි කලමානකරණය කිරීම වැදගත්ය .ඩෙංගු මදුරුවා ව්‍යාප්ත වන්නේ නොදිරන ද්‍රව්‍ය නිසා ය.පොලිතින් ,ප්ලාස්ටික් භාජන ,යෝගට් කෝප්ප .විවිධ ඇසුරුම් වර්ග ,ටින් වර්ග වැනි නිවසින් හෝ කාර්යාලයෙන් හෝ පාසලේ විශ්වවිද්‍යාලයෙන් තේරීමක් නොමැතිව අවිධීමත්ව පරිසරයට මුදා හරින කසළ  වර්ෂාවත් සමගම ජලය හා මුසු වීමෙන් ඩෙංගු මදුරුවාට බිත්තර දැමීමට අවශ්‍ය පසුබිම සකසයි.පුළුස්ස දැමීම ,ප්‍රතිචක්ක්රීයකරණය,වෙන් වෙන්ව කසල බැහැර කිරීම කළ යුතුය.පරිසරය පිරිසිදුව තබා ගැනීම පරිසර කළමනාකරණයට උපකාරී වේ.තමන්ගේ ආරක්ෂාව තමන් සලසා ගැනීම් ද වැදගත් ය. හැකි සෑමවිටම උදෑසනට හා සවස් කාලයේදී මදුරු විකර්ෂක ආලේපයක් ආලේපනය කිරීමෙන් මැඳුරු දෂ්ටනය වලක්වා ගත හැකිය.නිවසේ හෝ කාර්යාලයේ ජනෙල් වලට ගනකම් තිර යොදා ගැනීමෙන් ද මදුරුවන් ඇතුල් වේම වලක්වා ගත හැක. මෙම රෝගයේ භයානක බව පිලිබඳ නිරන්තරව ජන මාධ්‍ය ,පෝස්ටර් ,අත්පත්‍රිකා ,නිවේදන මගින් ජනතාව දැනුම්වත් කිරීම  ද ඩෙංගු මදුරුවන් බෝවන පරිශ්‍ර වලට එරෙහි නිසියාකාරව නීය්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම ද වැදගත්ය .එමෙන්ම ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම් වලදී අවිදිමත් ඉදිකිරීම් නොකිරීම ද කානු පද්ධති  අවහිර  නොකිරීම ද අවධානයට යොමු කළ යුතු වේ. ප්‍රජාව ලෙස ජාතික ගැටළුවක් ලෙසත් තම ජීවිත අයිතියට එරෙහිව එල්ල වූ  තර්ජනයක් යයි සිතා බරවා රෝගය තුරන් කළා මෙන්ම ඩෙංගු ද තුරන් කිරීම සඳහා ද  ප්‍රජා සහභාගීත්වයෙන් සමාජය බලගැන්විය යුතුය.